Đặc trưng là màn nước mênh mang, những đồng sen bát ngát; neo vào lòng người bởi những con đò ngược xuôi, khung cảnh hữu tình và thiên đường ẩm thực phong phú, du lịch Đồng Tháp mùa nước nổi sẽ là gợi ý tuyệt vời cho kế hoạch du lịch của bạn.

Trải nghiệm ẩm thực mùa nước nổi tại Đồng Tháp

Mỗi năm, vào khoảng tháng 7 đến tháng 11 âm lịch, nước từ thượng nguồn sông Mekong đổ về, trên các cánh đồng tại các huyện đầu nguồn của tỉnh Đồng Tháp như: Tân Hồng, Hồng Ngự, Tam Nông v.v. con nước đã tràn đồng, mang theo bao sản vật phong phú của mùa nước nổi.

Chợ quê với nhiều đặc sản mùa nước nổi

Mùa nước nổi về, với nguồn thủy sản phong phú, chính là cơ hội để du khách khám phá và trải nghiệm nét văn hóa ẩm thực độc đáo. Từ cá linh, bông điên điển, đến chuột đồng hay cua, ốc, mỗi món ăn đều phản ánh phần nào đời sống sông nước giản dị mà cuốn hút của người dân. Chỉ khi đặt chân đến Đồng Tháp vào thời gian này, du khách mới có thể cảm nhận trọn vẹn hương vị tuyệt vời của các sản vật đặc trưng nơi đây.

Cá linh, một loài cá chỉ xuất hiện vào mùa nước nổi, được người dân Đồng Tháp chế biến thành nhiều món ăn đặc sản, nổi bật nhất là canh chua cá linh bông điên điển. Công đoạn chế biến là yếu tố quan trọng, khi được kết hợp giữa cá, rau đồng và nước dùng đậm đà. Vị ngọt tự nhiên của cá hoà quyện với vị chua thanh của me, chút đắng nhẹ của bông điên điển và hương thơm của các loại rau đồng (bông súng, rau muống, ngò om v.v..) kết hợp với vị mặn mà của nước mắm nhĩ cá đồng, tất cả tạo nên một món ăn dân dã chuẩn vị, thưởng thức một lần là nhớ mãi.

Nguyên liệu cho món canh chua cá linh bông điên điển

Khi mùa nước nổi về, những khóm điên điển nở vàng rực ven sông hoặc dọc theo các cánh đồng. Chỉ cần chống xuồng ra, rướn người tuốt vài cành là đã có rổ bông điên điển vàng óng mang về chế biến thành nhiều món ngon. Bên cạnh canh chua cá linh bông điên điển, thì bông điên điển xào với tép đồng chắc chắn sẽ để lại ấn tượng cho những ai đã từng thưởng thức.

Bông điên điển xào với tép đồng, món ăn thấm đậm tình quê

Sau khi những cánh đồng lúa chín thu hoạch để chuẩn bị đón lũ về, thì cũng là lúc chuột đồng được nhiều người săn, bắt và đã trở thành một món ăn dân dã, hấp dẫn đối với nhiều du khách. Nếu không phải dân miền Tây, khi nghe đến thịt chuột nhiều người sẽ không dám ăn. Nhưng thực tế, chuột đồng sinh sống trên đồng ruộng và ăn lúa, gạo. Sau mùa vụ, chuột thường béo mập, thịt của chúng rất ngon, nhiều dinh dưỡng, được coi là sạch và an toàn hơn so với các loài chuột khác.

Thịt chuột sau khi được tẩm ướp các loại gia vị, đem khìa cùng nước dừa trên lửa nhỏ. Thỉnh thoảng trở đều các miếng thịt đến khi thịt chín vàng đều thì ra đĩa, trang trí thêm rau răm để ăn kèm và bắt đầu thưởng thức. Mùi thơm lan tỏa, thịt chuột mềm, đậm đà khiến cho món ăn càng trở nên hấp dẫn. Thịt chuột khìa mùa nước nổi là món ăn đặc sản được nhiều người ưa chuộng.

Khi những cánh đồng bắt đầu ngập nước, cua, ốc cũng theo đó về sinh sản. Nước lũ mang lại nguồn thức ăn dồi dào, vì vậy cua đồng và ốc mùa nước nổi thường mập và ngon. Sau khi được bắt về từ đồng ruộng, cua đồng được rửa sạch bùn đất và xếp vào nồi luộc cùng với sả.

Cua đồng mùa nước mập béo hơn bao giờ hết

Việc luộc cua với sả không chỉ giúp món ăn thêm thơm ngon mà còn giữ nguyên vị ngọt tự nhiên của cua. Càng cua có thể đem rang muối ớt, vị mặn mà của muối, ngọt thơm từ sớ thịt cua tươi, thưởng thức cua chấm cùng muối ớt chanh, hương vị chua, cay hòa quyện vào nhau, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời.

Không chỉ dừng lại ở việc chế biến và tiêu thụ sản phẩm tại chỗ, người dân Đồng Tháp đã nỗ lực nâng cao giá trị của các sản vật mùa nước nổi thông qua việc phát triển thương hiệu sản phẩm địa phương. Mắm cá linh, nước mắm nhỉ cá đồng là những sản phẩm chế biến từ đặc sản mùa nước nổi, mang đến cho người tiêu dùng sự tiện lợi và giữ được hương vị tự nhiên giúp người dân có thể sử dụng.

Về Đồng Tháp ăn nhiều món ngon của mùa nước nổi và không thể thiếu nước mắm cá đồng

Đến với Đồng Tháp vào mùa này du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những khung cảnh yên bình của vùng quê sông nước, mà còn là cơ hội để thưởng thức những sản vật của mùa nước, từ cá linh, bông điên điển cho đến chuột đồng hay cua, ốc, mỗi món ăn đều phản ánh một phần đời sống bình dị của người dân nơi đây tuy đơn sơ nhưng hấp dẫn đến lạ thường.

Không khó để tìm mua sản vật mùa nước nổi tại các chợ trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp, nhất là tại các huyện đầu nguồn sông Mekong. Tại nhiều nhà hàng, quán ăn trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là các khu, điểm du lịch trải nghiệm, du lịch sinh thái đều có dịch vụ ẩm thực các món ăn đồng quê, dân dã.

Đặc sản của địa điểm du lịch Đồng Tháp mùa nước nổi

Đặc sản Đồng Tháp nổi bật nhất có lẽ là cơm huyết rồng lá sen, được nấu từ gạo lứt màu nâu đỏ đặc trưng của mảnh đất chìm sâu trong nước. Hạt gạo có màu sắc đặc trưng, chứa đựng hàm lượng chất dinh dưỡng cao, được hấp trong lá sen quyện hương của mảnh đất Đồng Tháp là nét đẹp khó cưỡng với thực khách.

Mỗi mùa nước lên, cá ngon mùa nước nổi theo dòng xuôi từ thượng nguồn đổ về xao xác các kênh rạch, náo động trên mặt sông, lòng suối, từ cá lóc, cá linh đến cá tra, cá ba sa là nguồn thực phẩm tươi sống hấp dẫn. Từ canh chua cá linh, cá lóc khô, cá lóc nướng trui cuốn lá sen đến ốc nướng tiêu, lươn nấu trứng kiến,… đều trở thành điểm gợi thương gợi nhớ của các điểm du lịch Đồng Tháp.

Để mua về làm quà, du khách có thể chọn quýt hồng Lai Vung, nem Lai Vung, nhãn Châu Thanh, bánh phồng tôm Sa Giang,… và đặc biệt là những sản phẩm từ sen Đồng Tháp Mười mùa nước nổi ngát hương như sen khô, mứt sen, hồng sen tửu. Nếu Bến Tre có rượu dừa gọi tên xứ sở thì Đồng Tháp có rượu sen tô hồng một khoảng trời nước mênh mang.

Dừng chân tại khu du lịch Đồng Tháp Mười, du khách sẽ được tận hưởng những dịch vụ nghỉ ngơi thuận tiện và phù hợp nhất.

Cat Moc Hotel: 82A Tôn Đức Thắng, An Hoà, thành phố Sa Đéc

Mong Yen Hotel: 286 Phạm Hữu Lầu, Phường 6, thành phố Cao Lãnh

Kim Le Hotel: 260 Tôn Đức Thắng, Mỹ Phú, thành phố Cao Lãnh

Thanh Giau Guesthouse: 45A Sa Nhiên, thành phố Sa Đéc

Winter Hotel: 147 Phạm Hữu Lầu, thành phố Cao Lãnh

Mai Khanh Hotel: 127 – 129 Lê Thị Hồng Gấm, huyện Hồng Ngự

De Vuong Hotel: 20 Tắc Thầy Cai, thành phố Cao Lãnh

Thanh Cong Hotel: Đường Tỉnh 848, An Hoà, thành phố Sa Đéc

Huynh Duc Hotel: 1 Ngô Thời Nhậm, phường 1, thành phố Cao Lãnh

Bay Tinh Guesthouse: 59/2 – 59/4 Điện Biên Phủ, Phú Mỹ, thành phố Cao Lãnh

Hoang Phuong Guesthouse: 02 quốc lộ 30, huyện Cao Lãnh

Nếu có dịp đến thăm miền Tây, bạn đừng quên dùng chân tại địa điểm du lịch Đồng Tháp mùa nước nổi đã từng khiến bao người ngẩn ngơ vì vẻ đẹp, vì tình người thắm đượm.

Mùa nước nổi Đồng Tháp được ví như một bức tranh thiên nhiên nổi bật của miền Tây Nam Bộ với những hồ sen hồng rực rỡ, hoa súng tím miên man, nhiều loài chim quý bay rợp trời... Năm nay, nước thượng nguồn chưa về, người dân đang ngóng đợi và không quên kể cho nhau nghe những câu chuyện thú vị về mùa nước nổi.

Hoa sen, kênh rạch và mùa cá linh

Cả một vùng rộng lớn bạt ngàn hoa sen đưa hương tinh khiết dịu dàng trong gió, đó là ấn tượng đầu tiên khi chúng tôi đặt chân tới Đồng Tháp Mười vào mùa nước nổi. Sen cũng là loài hoa thủy chung, gắn bó với con người, không chỉ tạo ra khung cảnh nên thơ, từng phần của cây sen được người dân chế biến thành món ăn, bài thuốc. Cùng sắc sen hồng là màu hoa súng tím, trắng nở miên man trên sông nước…

Một điều thật đặc biệt, hướng dẫn viên của chúng tôi là một người bạn quen trên Facebook tên Nam. Anh học ĐH Nông nghiệp I Hà Nội, nhưng không như nhiều người chọn Hà Nội là chốn lập thân. Anh Nam đã trở lại quê hương. Giờ anh là chủ một cơ sở du lịch sinh thái có tiếng ở Đồng Tháp. Cách anh quảng bá điểm đến này trên Facebook quả đã gây ấn tượng cho dân mê du lịch, và đó cũng là lý do chúng tôi có mặt ở nơi này.

Theo chân anh Nam, chúng tôi thuê chiếc vỏ lãi composite len lỏi trên những dòng kênh chằng chịt. Vỏ lãi lướt qua vạt rau tràng nở bông trăng trắng, một vùng tràn ngập, hàng hà sa số những chiếc lá sen xanh, lấm tấm điểm những búp sen hồng hoặc những cánh sen mãn khai.

Giờ thì nước trên các con sông, kênh, rạch đã đục ngầu phù sa, anh Nam bảo: Miền Tây hơi khác các vùng miền ở chỗ người dân sẽ buồn nếu đến mùa lũ mà không thấy lũ về. Lũ như người bạn thân thiết, người reo hò chào đón khi thấy lũ xuất hiện. Nếu nghe qua mà chưa tin, cứ đến nơi đây một lần sẽ biết.

Bởi lũ về là mùa mưu sinh, nhiều sản vật theo con nước trôi về như món quà của thiên nhiên. Trong số đó, cá linh và bông điên điển là hai loại đặc sản của mùa nước nổi và là sự trông chờ nhất của người dân trong khu vực mỗi khi nước tràn đồng. Cá linh theo con nước từ đầu nguồn trôi về, nhiều nhất là ở vùng Hồng Ngự của Đồng Tháp.

Đầu mùa, cá linh non ăn ngon và béo. Anh Nam đã tự tay chế biến món cá linh nhúng giấm thết đãi chúng tôi. Lần đầu tiên, lênh đênh sông nước, chúng tôi được thưởng thức cá linh nhúng giấm ăn chung với bông điên điển, bông súng. Có thể dám chắc, nếu đem đến nơi khác ăn, hương vị sẽ giảm ngon bội phần. Và cũng chính vì điều này mà đã đưa nhiều du khách về Đồng Tháp mùa lũ.

Nhưng anh Nam cũng lo lắng, lũ đang ngày càng ít dần. Lũ nhỏ đã làm nghèo đi cơ hội đánh bắt cá linh của bà con nơi đây. Giải thích việc cá linh về ngày càng ít, anh Nam nói do các nhà máy thủy điện đầu nguồn sông Mekong chặn dòng, cộng thêm ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, con nước về cuối nguồn giảm dần làm hẹp phạm vi môi trường hoạt động của cá linh.

Việc khai thác đánh bắt quá dễ dàng khiến cá linh bố mẹ ngày càng ít đi và lượng cá bơi ngược lên được đầu nguồn để sinh sản do đó giảm mạnh. Vì vậy, cá linh về miền Tây ít là điều đương nhiên.

Anh Nam còn cho biết, người dân miền Tây cũng nuôi hy vọng, ngành chức năng sớm đưa ra các giải pháp thiết thực để các quốc gia trong lưu vực cần phải liên kết để hạn chế tác động vào dòng chảy của sông Mekong. Bên cạnh đó là việc tuyên truyền tránh khai thác tận diệt. Như thế mới mong con cá linh về đều đều, rồi mai sau còn có cá linh để ăn...

Sếu đầu đỏ, lúa ma và món quà mùa nước nổi

Vườn quốc gia Tràm Chim cũng là địa điểm dừng chân lý thú. Nơi đây được mệnh danh là Đồng Tháp thu nhỏ với hệ sinh thái đặc trưng của vùng đất ngập nước, nơi cư trú của nhiều loài chim quý hiếm của thế giới, đặc biệt là sếu đầu đỏ. Mùa nước nổi, nơi đây lại càng nhộn nhịp. Để ngắm được vẻ đẹp của hàng trăm loài chim, khi bắt đầu đi vào rừng, du kháchcần tắt máy và để thuyền thả trôi. Anh Nam tiết lộ: Nếu muốn ngắm sếu đầu đỏ thì phải tới Tràm Chim từ cuối tháng 12 đến đầu tháng 5 âm lịch, khi đàn sếu bay về Tràm Chim tránh rét.

Vun vút lướt qua mắt chúng tôi là vạt rừng tràm mỏng rồi cánh đồng lúa xanh rờn tới chân rừng tràm. Người địa phương gọi đây là lúa trời, còn sử gia Trịnh Hoài Đức viết trong Gia Định thành thông chí là “quỷ cốc”. Hằng năm, vào khoảng tháng Tư âm lịch, trời bắt đầu mưa, “lúa ma” bắt đầu mọc.

Đến tháng 4 dương lịch, lúa nhú cao chừng 5 tấc, thân cứng, lá to bản. Mùa nước nổi (từ tháng 8 đến 12 dương lịch) lúa ma trổ đòng. Nước dâng tới đâu, ngọn và hột lúa vươn cao lên khỏi nước tới đó. Một tháng sau lúa chín. Nắng lên thì lúa rụng, tiếp tục nảy mầm...

Lúa ma, hay còn gọi là lúa trời, là đặc sản của thiên nhiên, người xưa thu hoạch bằng cách bơi xuồng con, chính giữa căng bức màn. Khi xuồng lướt qua ruộng lúa, người ta dùng sào đập cho lúa chạm bức màn rơi xuống khoang. Lúa thu hoạch về ngâm nước khoảng 3 ngày rồi đem phơi cho rụng đuôi trước khi xay, giã thành gạo nấu ăn. Gạo của loại lúa này rất ngon cơm, dẻo và thơm…

Tới giữa rừng, nơi có căn nhà sàn nhân viên giữ rừng ở và căn nhà sàn dài làm nơi ăn uống, chúng tôi leo lên một đài cao quan sát cảnh hoang sơ của Vườn quốc gia. Rừng tràm rộng 1.800ha, nuôi dưỡng 100 loài động vật có xương sống, 40 loài cá và 147 loài chim nước.

Các loài chim thường gặp gồm cò trắng, cò bợ, cò lửa, cò lép, vạc, diệc lửa, diệc xám, điên điển, cồng cộc, tu hú, cu ngói, cu cườm, cu... Trong số đó có 13 loài chim quý hiếm thế giới, đặc biệt là hạc, thường gọi sếu đầu đỏ hoặc sếu cổ trụi. Đầu hạc màu đỏ mỏ dài, chân và cổ cao trụi, mình có bộ lông xám tro. Mỗi con hạc nặng cả chục ký…

Thiên nhiên nơi đây giàu có là vậy, nhưng thực tế cho thấy nguồn lợi từ mùa nước nổi ngày càng vơi dần. Từ nhiều năm qua, không ít người dân Đồng Tháp đã kéo nhau lên thành phố lớn để lập nghiệp. Nhưng anh Nam vẫn quyết ở lại để giữ gìn hệ sinh thái của vùng đất, dù biết sức mình có hạn.

Anh tự tin với mô hình phát triển du lịch xanh của mình với những kiến thức và cách làm mới nhưng vẫn đảm bảo sự cân bằng của tự nhiên. Đặc biệt, tỉnh Đồng Tháp đang xây dựng nhiều đề án biến nơi đây thành địa điểm du lịch sinh thái với quy mô lớn của cả nước.

Tuy vậy, phải làm gì để vùng trũng Đồng Tháp Mười luôn giữ được những đầm sen khoe sắc trắng, hồng, cùng cò sếu rợp trời, những món quà của mùa nước nổi... là nỗi niềm không của riêng ai.